Employee Benefits
AG EB ONLINE
Gepubliceerd op 27/08/2020
DELEN
Wat zijn de gevolgen van het coronavirus voor de mentale gezondheid van uw werknemers?
De pandemie heeft de manier van werken binnen bedrijven verstoord en werknemers gedwongen om zich aan te passen tijdens de lockdown. Wat zijn de gevolgen van telewerk voor de mentale gezondheid van uw werknemers? Wat kan u als werkgever doen om mentale aandoeningen te voorkomen? François Perl, directeur-generaal van de dienst Uitkeringen van het RIZIV, beantwoordt deze vragen.
De pandemie heeft de manier van werken binnen bedrijven verstoord en werknemers gedwongen om zich aan te passen tijdens de lockdown. Wat zijn de gevolgen van telewerk voor de mentale gezondheid van uw werknemers? Wat kan u als werkgever doen om mentale aandoeningen te voorkomen? François Perl, directeur-generaal van de dienst Uitkeringen van het RIZIV, beantwoordt deze vragen.
De financiële crisis van 2008 was een keerpunt op het vlak van mentale gezondheid. Waarom?
Dit was de eerste economische systeemcrisis die zo'n sterke impact had op de werkorganisatie. Vooral in de bank- en verzekeringssector zagen we een reorganisatie in 2009.
Tegelijkertijd hebben we in alle geïndustrialiseerde landen een constante toename vastgesteld van het aantal arbeidsongeschikten, met in het bijzonder nieuwe vormen van stressgerelateerd absenteïsme. In feite is professionele stress sinds de crisis van 2008 heel sterk toegenomen: herstructureringen binnen teams, volledig toepassen van e-management, 'less is more', ... Al deze nieuwe werkvormen hebben gezorgd voor een toename van het aantal burn-outs en depressies sinds 2008.
Is er een verband tussen een crisissituatie en het ontstaan van mentale gezondheidsproblemen?
Absoluut. Verschillende studies tonen aan dat er een link is. De impact van de crisis van 2008 op de verslechtering van de wereldwijde mentale gezondheid is geen geheim.
Wat deden bedrijven na de crisis van 2008 en de enorme toename van mentale aandoeningen?
In België zijn er heel wat initiatieven rond welzijn op het werk ingevoerd en die bleken positief te zijn. Denk maar aan diensten gespecialiseerd in psychosociale risico's, die heel actief zijn in preventie-organen in bedrijven.
Toch heeft niemand de óórzaken van deze toename van stress en depressie aangepakt. Bedrijven behandelen het probleem vanuit een curatief standpunt, bijv. dat van een dokter of van een psychotherapeutische behandeling, wat al heel goed is. Maar op preventievlak blijft het in België vrij beperkt.
Covid-19 voegt, bovenop een waarschijnlijke economische crisis, een nieuw element toe: de lockdown. Kunnen we het effect van de lockdown op de mentale gezondheid van werknemers nu al meten?
In zo'n korte tijd zijn er nog geen echte wetenschappelijke studies die de impact van de lockdown meten. Maar enquêtes van Sciensano en de Universiteit Gent wijzen allemaal in dezelfde richting: het subjectieve gevoel van welzijn neemt sterk af door de lockdown. Werknemers geven sneller toe dat ze zich psychologisch slecht voelen sinds het begin van deze crisis.
Zouden dit nieuwe gevallen van burn-out kunnen zijn?
Voorlopig is daar geen indicatie voor om twee redenen: ten eerste gaan mensen in telewerk zelden spontaan verklaren dat ze arbeidsongeschikt zijn. Ze blijven thuis en houden de symptomen voor zichzelf omdat ze hun inkomen niet willen verliezen. Ten tweede zijn heel wat werknemers tijdelijk werkloos. Als ze ziek zijn, vermijden ook zij arbeidsongeschiktheid om geen inkomen te verliezen.
Wat de arbeidsongeschiktheidscijfers betreft, zagen we op het moment van de epidemiologische piek in maart en april een vrij sterke stijging, maar die daalde weer in mei. Op dit moment zijn er veel veronderstellingen en onbeantwoorde vragen.
Concreet, wat kunnen werkgevers doen?
De belangrijkste wapens van werkgevers zijn preventie en vroegtijdige opsporing van gevallen. Ik denk dat werkgevers de werklast van mensen die telewerken moeten analyseren. Het kan ook interessant zijn om de taken van de medewerkers aan te passen: nieuwe taken geven, coaching bij telewerk, ondersteuning, ...
Elk geval apart analyseren zou ideaal zijn om de essentiële behoeften van werknemers in deze crisissituatie te bepalen.
Wat zijn uw verwachtingen over de mentale gezondheid van werknemers in deze Covid-situatie?
Ik verwacht een vrij sterke toename van het aantal burn-outs en depressies in het laatste deel van 2020. Als we teruggaan naar een ‘halve’ lockdown, zullen de mensen die zich stilaan aan het herpakken zijn, het moeilijk hebben om het hoofd boven water te houden.
De afwezigheid van iemand met een burn-out kan hierbij variëren van 2 maanden tot 4 jaar.
Zullen er meer mentale zieken zijn tijdens de coronacrisis dan in 2008?
Mogelijk wel. Het zal van een aantal factoren afhangen. Als het aantal verwachte ontslagen daadwerkelijk wordt doorgevoerd bijvoorbeeld, zullen we veel meer gevallen zien. Want er bestaat onmiskenbaar een verband tussen werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. En hoe langer de crisis duurt, hoe meer gevallen er zullen zijn.
Zijn werkgevers op preventief en curatief vlak beter gewapend dan in 2008?
Ja, dat denk ik echt wel. Werkgevers hebben beseft dat menselijk kapitaal net zo belangrijk is als financieel kapitaal. Er is heel veel energie gestoken in de aanpak op het gebied van management en welzijn op het werk. Dit zijn lessen die we hebben geleerd na 2008.
Ik weet dat veel werkgevers in deze bijzondere tijden al op zoek zijn naar oplossingen.
Wat kunnen de werkgevers doen op het vlak van de wettelijke re-integratie?
Er bestaan al initiatieven, maar ik vind dat we werkgevers wat meer moeten responsabiliseren, vooral financieel. Op dit moment worden werkgevers niet beloond als ze een goed re-integratiebeleid hebben. En omgekeerd worden ze niet op de vingers getikt als ze er geen hebben.
Incentives zouden een oplossing kunnen zijn. Nederland bijvoorbeeld heeft een bonus-malussysteem voor sociale zekerheidsbijdragen voor werkgevers met een actief re-integratiebeleid. Voorlopig hebben werkgevers er geen belang bij om een re-integratiebeleid uit te werken, want als ze hun werk goed doen, worden ze niet beloond. Dit moet veranderen.
Als telewerk de norm zou worden, wat zou dan de impact zijn op de mentale gezondheid van werknemers?
Dit is afhankelijk van geval tot geval. Er kunnen zowel positieve als negatieve gevolgen zijn, afhankelijk van het individu. We kunnen niet zomaar aannemen dat telewerk van nature goed of juist slecht is voor werknemers en hun mentale gezondheid.
Idealiter moet voor elke werknemer een quasi persoonlijk evenwicht worden gevonden, rekening houdend met de beperkingen van het bedrijf. De echte uitdaging ligt in een geïndividualiseerd welzijnsbeleid binnen bedrijven.
Hebt u advies voor werkgevers over de mentale gezondheid van hun werknemers?
Werkgevers moeten mentale gezondheid zien als een essentieel element binnen hun organisaties. De sleutelwoorden zijn 'anticiperen' en 'vroegtijdig opsporen van problemen' om een werkorganisatie op te zetten die rekening houdt met de mentale gezondheid van de werknemers.
Dit kan alleen maar gunstig zijn voor het bedrijf: minder absenteïsme en meer productiviteit. Een beleid gericht op mentale gezondheid is een beleid dat uiteindelijk een heel positief effect heeft op het bedrijf.
Wat moet u onthouden uit dit interview?
|
Wie is François Perl?
- Directeur-generaal van de dienst Uitkeringen van het RIZIV
- Coördinator van de bijzondere werkgroep 'Arbeidsongeschiktheid en re-integratie' bij de International Social Security Association (ISSA)
- LinkedIn
Zie ook:
