Gepubliceerd op 27/05/2024
DELEN
Er is nood aan een sterke hervormingsregering
Interview met Hans Maertens
De verkiezingen komen eraan. Voor onze volgende regering ligt er heel wat werk op de plank op het vlak van het pensioen en de gezondheidszorg. Wat moet het dringendst aangepakt worden? We vroegen het aan Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen.
De verkiezingen komen eraan. Voor onze volgende regering ligt er heel wat werk op de plank op het vlak van het pensioen en de gezondheidszorg. Wat moet het dringendst aangepakt worden? We vroegen het aan Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen.
Waar liggen volgens u de prioriteiten op het vlak van het pensioen?
Hans Maertens: "Bij Voka staat ondernemen centraal: we vertegenwoordigen 18.000 ondernemingen in Vlaanderen die goed zijn voor 70% van de tewerkstelling. Ons memorandum “Nu Ondernemen voor morgen!” maakt duidelijk dat er nú moet gehandeld worden voor morgen en overmorgen. Van de komende Vlaamse én federale regering verwachten we dan ook dat ze de hervormingen zullen doorvoeren die noodzakelijk zijn. Op het vlak van de arbeidsmarkt, de zorg, de pensioenen, onze staatshuishouding… Noem het gerust een staatshervorming. Wij hopen dat ze er echt werk van zullen maken om ons land, onze maatschappij, onze economie en ons beleid grondig te hertekenen.
Wat het pensioen betreft, heeft de huidige Vivaldi-regering al stappen genomen, maar onvoldoende. En als we eerlijk zijn: het ziet er zelfs naar uit dat de huidige pensioenhervorming meer zal kosten dan voorzien. Dat wordt ook opgemerkt door de Europese Commissie. Dus ja, we zullen de pensioenen echt wel moeten herbekijken en de nodige maatregelen nemen. Er zijn alsmaar meer ouderen en het aantal tachtigplussers zal tegen 2050 verdubbeld zijn. Op dat moment zullen de pensioenuitgaven gestegen zijn met meer dan 3% van het BBP, dat is een kleine 20 miljard euro dat er binnen 25 jaar bijkomt. Dat zijn toch wel indrukwekkende cijfers. Een onmiddellijke pensioenhervorming is meer dan noodzakelijk."
Welke maatregelen moeten volgens Voka meteen op de agenda staan?
Hans Maertens: "Eerst en vooral maatregelen die mensen motiveren om langer aan het werk te blijven. Ook al werd de pensioenleeftijd opgetrokken, toch treden veel mensen nog vervroegd uit de arbeidsmarkt. Eén van de ideeën die we voorstellen is de invoering van een pensioenmalus. Dat betekent dat iemand die vroeger met pensioen gaat een lager pensioenbedrag krijgt. Dat is nu ook al, maar het kan nog versterkt worden, zoals in Duitsland.
Een ander voorstel is dat we de pensioenleeftijd automatisch laten meestijgen met de toegenomen levensverwachting. Dit kan automatisch. Er zijn landen waar men, als de levensverwachting zes maanden verhoogt, de pensioenleeftijd met twee of drie maanden omhoogtrekt. Verder moeten we gelijkgestelde periodes proberen in te perken en de eindeloopbaanstelsels, zoals het SWT (stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag) en de landingsbanen, laten uitdoven. Ook de ambtenarenpensioenen moeten we durven aanpakken."
"Eén van de ideeën die we voorstellen is de invoering van een pensioenmalus."
"Daarnaast dienen pensioenen eerder activerend te werken, zeker met de krapte op de arbeidsmarkt. De tweede pijler kan activerend werken, want hiermee bouwt men een extra pensioen op. Ik denk dat we het voor de werknemers veel duidelijker moeten maken dat ze hun pensioen opbouwen door te werken. Niet alleen via de eerste pijler, een repartitiesysteem, maar ook via de tweede pijler, een kapitalisatiesysteem dat het risico in de pensioenen spreidt. De combinatie van deze twee pijlers maakt het mogelijk om het pensioen extra te spijzen. Met enkel het wettelijk pensioen worden veel mensen geconfronteerd met een te lage vervangingsratio ten opzichte van hun oorspronkelijke inkomen."
Denkt u dat een 3%-bijdrage voor de tweede pijler voldoende is?
Hans Maertens: "Kijk, ook daar moet een debat over gevoerd worden. Onze bedrijven, die vandaag al met een heel grote loonkosthandicap te maken hebben ten opzichte van andere Europese landen, zijn bevreesd dat hogere pensioenbijdragen voor de tweede pijler onze concurrentiepositie nog meer zullen verzwakken. Hier zullen we dus met creatieve oplossingen moeten komen, zoals cafetariaplannen waarbij men een deel van het loon kan omzetten in een pensioenbijdrage voor de tweede pijler. En waarom zouden we niet overwegen om een deel van de indexering te gebruiken als bijdrage voor de tweede pijler? (fronst even) Wij zijn tegen de automatische koppeling van de lonen aan de index, laat dat evenwel duidelijk zijn.
We zullen niet alleen nieuwe vormen van verloning moeten vinden, maar er is volgens het merendeel van de werkgevers ook nood aan meer transparantie wat die verloning betreft. Als bedrijven nu storten in de tweede pensioenpijler, dan wordt dat door de medewerker vaak niet ervaren als loon, als pensioenopbouw. Het wordt weinig of onvoldoende gewaardeerd, en is ook te weinig gekend. De jaarlijkse uittreksels zijn te moeilijke documenten als je het mij vraagt, en dus te weinig toegankelijk. Ik denk dat we veel transparanter moeten communiceren over de premies en het opgebouwde pensioenkapitaal, in een taal die iedereen begrijpt."
Werknemers met een groepsverzekering bij AG beschikken over een toegankelijke app waarmee ze op elk moment kunnen zien wat de werkgever stort en hoeveel hun actueel pensioenkapitaal bedraagt.
Hans Maertens: "Ja, en dat is heel belangrijk. Ik juich alle initiatieven toe die een pensioenfonds of verzekeraar neemt om de transparantie op dit vlak te vergroten. Om aan te geven hoeveel er gestort wordt en wat dat betekent op lange termijn. Ik denk dat we de pensioenproblematiek veel meer op de agenda moeten durven zetten, zeker bij twintigers en dertigers. Want tegen 2050 zijn die dertigers al vijftigers of zestigers geworden."
 | MyAG Employee Benefits maakt de groepsverzekering extra tastbaar. |
Hans Maertens: "Ik hoop dat we een sterke hervormingsregering zullen krijgen. Met een sterke minister van Pensioenen die een pensioenhervorming uittekent die op de lange termijn standhoudt. Er liggen hiervoor genoeg rapporten, studies en blauwdrukken op de regeringstafel, onder andere van de vergrijzingscommissie, van universiteiten … Ze moeten het alleen nog doen, liefst in één legislatuur. Als dit over meerdere legislaturen wordt gespreid, dan mondt het uit in een stop & go-beleid. Men moet dit in de eerste twee jaar kunnen realiseren en doorduwen, en dat zal zeker pijn doen. Zoals er heel veel dingen pijn zullen doen in de volgende regering. Want als we zien welk overheidstekort en welke uitdagingen we hebben op het vlak van de pensioenen en op het vlak van de gezondheidszorg …We gaan dit alles echt moeten aanpakken in één legislatuur. Daarvoor hebben we een sterke regering nodig, een sterk regeerakkoord. En ja, ook durf!"
U haalt terecht de uitdagingen in de zorg aan. De absenteïsmecijfers blijven zeer hoog. Hoe kunnen we deze trend ombuigen?
Hans Maertens: "Er zijn twee grote antwoorden op die problematiek. Het eerste is preventie. We moeten voorkomen dat zoveel mensen ziek worden. Vandaag gaat in dit land 1,6% van het gezondheidsbudget naar preventie. Dat is te weinig, zeker als we dit vergelijken met internationale cijfers en met de aanbeveling van de Wereldgezondheidsorganisatie. Het moet naar 5%. Een stijging met 3,4% betekent niet noodzakelijk extra kosten. Want hetgeen we investeren in preventie, krijgen we dubbel terug omdat er minder zieken zijn. We moeten dus niet alleen het aantal arbeidsongevallen proberen terugdringen maar echt inzetten op gezondheid.
Het tweede luik is de aanpak van het half miljoen langdurig zieken in ons land. We hebben ondertussen meer langdurig zieken dan werklozen, wat staat voor een hele hoge kostprijs en een serieuze uitdaging. Op de werkvloer is er een groot verlies aan productiviteit en collega's moeten voor elkaar inspringen. Ik denk dat niemand graag ziek thuis zit. Een groot deel van hen zijn op een bepaald moment in staat om tijdelijk en/of gedeeltelijk opnieuw aan de slag te gaan. Misschien in een andere functie, misschien zelfs in een ander bedrijf. Maar vandaag zitten we in een systeem waarbij men ofwel ziek ofwel gezond is. Daartussen is er niets. Daarom pleiten wij voor een systeem waarbij er naast het ziektebriefje ook een fit note bestaat, zoals in Nederland. Een voorschrift voor dingen die men wel nog kan, zoals één of twee dagen per week werken, een lichtere job, een aantal uren per dag … Er zijn zoveel mogelijkheden. We moeten kijken naar wat iemand wél nog kan, in plaats van naar wat iemand niet meer kan.
Daarnaast vinden we dat de arbeidsgeneesheer te weinig betrokken wordt in het genezingsproces. De zieke werknemer wordt behandeld door z’n huisdokter of specialist, en die oordeelt of de persoon terug in staat is om te gaan werken of niet, terwijl hij het werk en het bedrijf niet kent. Vandaar dat we een grotere rol willen voor de arbeidsarts. Er zou na vier weken ziekte al een eerste contact moeten zijn, waarbij aan de hand van een medische vragenlijst gekeken wordt naar een re-integratieplan en concrete afspraken. Niet alleen over een gedeeltelijke werkhervatting of aangepast werk, maar bijvoorbeeld ook over een opleiding met als doel te heroriënteren. Iemand die niet meer in staat is om zijn job uit te oefenen blijft vandaag op de ziekte- en invaliditeitsuitkering staan, terwijl hij of zij misschien wel nog andere dingen kan doen."
"Vandaag gaat in dit land 1,6% van het gezondheidsbudget naar preventie. Dat is te weinig. Het moet naar 5%."
De ambitie mag dus veel hoger?
Hans Maertens: "Zeer zeker. Als 500.000 Belgen op actieve leeftijd langdurig ziek zijn, en er lopen 15.000 trajecten waarbij niet iedereen terug aan het werk geraakt, want soms lukt het gewoonweg niet, dan is dat niet om over naar huis te schrijven. Dus daarom dat we voorstellen om als streefdoel een 40.000 à 50.000 trajecten op jaarbasis te behalen."
En daar ziet u dus ook een actieve rol weggelegd voor de werkgever?
Hans Maertens: "Het is effectief noodzakelijk dat de werkgever meewerkt aan de re-integratieplannen en mee nadenkt over hoe zieke werknemers opnieuw geheel, gedeeltelijk, of tijdelijk in een nieuwe functie terug aan het werk kunnen. Ook voor de HR-diensten zijn dit grote uitdagingen. Daarom hebben we bij Voka een paper geschreven met heel wat aanbevelingen voor bedrijven (Voka wijzer). Let wel: ziek is ziek en wanneer mensen echt niet meer in staat zijn om iets te doen op actieve leeftijd, dan vind ik dat bijzonder erg. Maar er zijn zeker en vast een aantal zieken die we echt wel kunnen re-integreren op de arbeidsmarkt. En dat zal van iedereen veel flexibiliteit vergen. De systemen en trajecten van vandaag kunnen sterk verbeterd en uitgebreid worden, met een grotere rol voor de arbeidsarts. Uiteindelijk wordt dit een win-win voor iedereen."
Zal de arbeidsarts voldoende tijd hebben voor deze grotere rol?
Hans Maertens: "Ook artsen zijn een knelpuntberoep geworden. En de vraag is of we het beroep van arts niet best hertekenen? Ze kunnen zich voor heel wat taken laten bijstaan door verpleegkundigen. Uiteraard moet ook het tekort aan verpleegkundigen aangepakt worden. Kortom, als we de 500.000 langdurig zieken duurzaam willen terugdringen, moeten we de volledige gezondheidszorg hervormen. En dus zal de volgende regering een echt doortastende regering moeten zijn, die er onmiddellijk werk van maakt!"
| Meer dan een re-integratietraject: Return To Work Medewerkers die door een stressgerelateerde aandoening zoals een burn-out lange tijd thuis zitten, hebben de juiste begeleiding nodig om opnieuw gezond aan het werk te kunnen. Onze externe gediplomeerde partners zetten daarom samen met uw werknemer een wetenschappelijk onderbouwd return-to-work-traject op poten. Om het belang ervan te onderstrepen, zit dit traject zonder extra kosten inbegrepen in Income Care. Ontdek het Return-To-Work-traject. |